Kalendarium nieprawidłowości w Państwowych Portach Lotniczych

13.04.2017 r. – do ULC wpływa pismo podpisane przez Zastępcę Dyrektora Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina Andrzeja Ilkowa (data pisma: 11-04-2017 r.) adresowane do Naczelnego Dyrektora Przedsiębiorstwa Państwowego „Porty Lotnicze” Mariusza Szpikowskiego. Pismo informuje, że działania Naczelnego Dyrektora Mariusza Szpikowskiego powodują zagrożenie dla bezpieczeństwa i ochrony lotniska. Pismo otrzymali do wiadomości: Minister Infrastruktury i Budownictwa, Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego oraz, Przewodniczący Rady Pracowniczej Przedsiębiorstwa Państwowego „Porty Lotnicze”.

13.04.2017 r. – wiceprezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego ds. Infrastruktury Lotniczej, Piotr Goździk wydał ustnie oraz na piśmie polecenie Zastępcy Dyrektora Departamentu Lotnisk – Bartoszowi Świerzewskiemu, aby w dniu 19 kwietnia 2017 r. przeprowadził kontrolę doraźną w PPL w zakresie realizacji przewidzianych przepisami zadań Kierownika Odpowiedzialnego (wówczas Kierownikiem Odpowiedzialnym był Andrzej Ilków) oraz funkcjonowania SMS (Safety Management System – System Zarządzania Bezpieczeństwem). Wydał również polecenie udziału przedstawiciela Departamentu Lotnisk w spotkaniu Centralnej Rady ds. Przeglądów Bezpieczeństwa Lotniska Chopina, o którym była mowa we wspomnianym piśmie Dyrektora Odpowiedzialnego Ilkowa. W tym samym czasie trwała już kontrola ULC w PPL w obszarze ochrony (security), która rozpoczęła się jeszcze przed wpłynięciem do ULC pisma od Ilkowa.

14.04.2017 r. – w piśmie znak DL.I.42.1.2017.MM (NK: 60599/17) Podsekretarz Stanu w MIiB Jerzy Szmit, polecił Prezesowi ULC niezwłoczne przeprowadzenie kontroli na Lotnisku EPWA, a także przekazanie wyników przedmiotowej kontroli.

18.04.2017 r. – Prezes ULC, Piotr Samson upoważnił pisemnie do przeprowadzenia kontroli doraźnej Przedsiębiorstwa Państwowego „Porty Lotnicze” na Lotnisku Chopina w Warszawie (EPWA) Bartosza Świerzewskiego – zastępcę dyrektora Departamentu Lotnisk oraz Rafała Kęsickiego – Naczelnika Inspektoratu Lotnisk Certyfikowanych Według Standardów Międzynarodowych. Przedmiotem kontroli było sprawdzenie bezpiecznej eksploatacji Lotniska Chopina w Warszawie w obszarach określonych w harmonogramie kontroli. Jako przyczynę wszczęcia kontroli wskazano pismo Dyrektora Odpowiedzialnego, Andrzeja Ilkowa z dnia 11 kwietnia 2017 r., w którym informował o działaniach powodujących zagrożenie dla bezpieczeństwa i ochrony Lotniska Chopina w Warszawie.

19.04.2017 r. – rozpoczęcie kontroli doraźnej Lotniska Chopina w Warszawie. Kontrola została dwukrotnie przedłużona z uwagi na złożoność procesu, obszerność materiału dowodowego oraz czasową nieobecność Dyrektora Odpowiedzialnego, Andrzeja Ilkowa. W trakcie kontroli stwierdzono nieprawidłowości na podstawie rozporządzenia Komisji (UE) nr 139/2014 z dnia 12 lutego 2014 r., ustanawiającego wymagania oraz procedury administracyjne dotyczące lotnisk zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008 (Dz. U. UE L 44 z 14.02.2014 r. str. 1) oraz związanych z nim Akceptowalnych Sposobów Spełnienia Wymagań (AMC) i Specyfikacji Certyfikacyjnych (CS). Stwierdzone nieprawidłowości zostały zakwalifikowane jako nieprawidłowości poziomu 1 oraz 2.

Do stwierdzonych w czasie kontroli nieprawidłowości poziomu pierwszego należały: 

1. Brak osoby o kompetencjach Kierownika Odpowiedzialnego. Stwierdzono, że osoba wyznaczona jako Kierownik Odpowiedzialny (Dyrektor Odpowiedzialny – zgodnie z terminologią stosowana w PPL), z-ca dyrektora Portu – Andrzej Ilków nie jest upoważniony do zagwarantowania sfinansowania i przeprowadzenia wszystkich działań niezbędnych do właściwego funkcjonowania lotniska, zgodnie ze stosownymi wymaganiami określonymi w przepisach UE. Ponadto inspektorzy ULC stwierdzili, że Kierownik Odpowiedzialny nie posiadał możliwości dysponowania wystarczającymi środkami niezbędnymi do właściwego funkcjonowania lotniska, w tym zasobami finansowymi i ludzkimi. Decyzje w kwestiach finansowych i kadrowych były podejmowane ostatecznie przez Dyrektora Naczelnego (Mariusza Szpikowskiego) lub przez kierujących innymi działami PPL, z pominięciem Kierownika Odpowiedzialnego.
2. Braki personalne w Biurze Operacyjnym i Biurze Technicznym, wpływające na pracę i funkcjonowanie tych obszarów. Inspektorzy ULC stwierdzili, że wnioski o zatrudnienie personelu, pomimo ich akceptacji przez Kierownika Odpowiedzialnego, nie zostały ostatecznie zaakceptowane przez Dyrektora Naczelnego. Przeprowadzone już nabory do Działu Monitorowania Zgodności zostały odrzucone przez Dyrektora Naczelnego (Mariusza Szpikowskiego). Inspektorzy ULC zauważyli, iż z Uchwały Rady Pracowniczej wynikało, że środki na nowe etaty w przedsiębiorstwie są zabezpieczone, jednak nie są one przydzielane do działów związanych z bezpieczeństwem operacji lotniczych. Skutki braków kadrowych zauważono m.in. na przykładzie Działu Monitorowania Zgodności, który nie realizował zaplanowanego harmonogramu audytów. Inspektorzy ULC stwierdzili również, że zarządzający lotniskiem nie prowadzi wymaganych przepisami analiz w zakresie bezpieczeństwa związanego z wprowadzanymi zmianami. Tzw. „zarządzanie zmianą” m.in. w zakresie zmian na stanowiskach kierowniczych, zmian sposobu pracy, zmian dotyczących infrastruktury lotniskowej nie jest realizowane.

Do stwierdzonych w czasie kontroli nieprawidłowości poziomu drugiego należały:

1. Osoby zastępujące Kierownika Odpowiedzialnego nie posiadały tożsamych kompetencji oraz upoważnień, co etatowy Kierownik Odpowiedzialny (m.in. brak upoważnienia finansowego).
2. Zarządzający lotniskiem nie prowadzi analiz w zakresie bezpieczeństwa związanego z wprowadzaną zmianą. Zarządzanie zmianą m.in. w zakresie zmian na stanowiskach kierowniczych, zmian sposobu pracy, zmian dotyczących infrastruktury lotniskowej – nie są realizowane.
3. Zarządzający lotniskiem nie stosuje polityki „Just culture”. Polityka bezpieczeństwa powinna być promowana przez Kierownika Odpowiedzialnego. Inspektorzy ULC stwierdzili, że część personelu na stanowiskach kierowniczych nie posiada podstawowej wiedzy, na czym polega „just culture”. Chodziło tu między innymi o brak zasad przy zwolnieniach dyscyplinarnych, których liczba w PPL od czasu, gdy Mariusz Szpikowski został prezesem, radykalnie wzrosła.
4. Stwierdzono, że osoby odpowiedzialne za nadzór nad służbami operacyjnymi oraz systemem zarządzania bezpieczeństwem opisane w instrukcji operacyjnej lotniska (m.in. Dyrektor Biura Bezpieczeństwa Operacji Lotniczych, z-ca Dyrektora Biura Bezpieczeństwa Operacji Lotniczych, Kierownik Działu Monitorowania Zgodności, Kierownik Działu Zarządzania Bezpieczeństwem) są jedynie czasowo wyznaczone do pełnienia obowiązków lub są zatrudnione na umowy czasowe o krótkich terminach. Po uznaniu argumentacji PPL – niezgodność ta została przekwalifikowana na uwagę ogólną). Wszystkie stwierdzone niezgodności, zarówno pierwszego, jak i drugiego poziomu zostały szczegółowo opisane w protokole oraz udokumentowane materiałami dowodowymi.

12.05.2017 r. – zakończenie kontroli. W siedzibie PPL odbyło się spotkanie zamykające kontrolę, na którym inspektorzy ULC szczegółowo omówili przebieg kontroli oraz stwierdzone niezgodności. Na spotkaniu przedstawiciele ULC poinformowali, że z uwagi na stwierdzone niezgodności poziomu 1, Prezes ULC działający na podstawie prawa jest zobowiązany do wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie zawieszenia ważności certyfikatu dla Lotniska Chopina w Warszawie, co jest standardową procedurą każdorazowo stosowaną w podobnych przypadkach.

13.05.2017 r. (sobota pracująca w ULC) – z upoważnienia Prezesa ULC Piotr Goździk podpisał zawiadomienie skierowane do Przedsiębiorstwa Państwowego „Porty Lotnicze” o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie zawieszenia ważności certyfikatu dla Lotniska Chopina w Warszawie.

15.05.2017 r. – o godz. 09.35, pracując w swoim gabinecie, Piotr Goździk otrzymał od swojego przełożonego – prezesa Piotra Samsona wiadomość sms informującą, że u zastępcy dyrektora Departamentu Lotnisk Bartosza Świerzewskiego jest CBA. Po wejściu do gabinetu zastępcy dyrektora Departamentu Lotnisk oprócz Piotra Samsona i Bartosza Świerzewskiego, zastał tam funkcjonariuszy Centralnego Biura Antykorupcyjnego. Funkcjonariusze przeprowadzali szczegółowe przeszukanie gabinetu dyrektora Świerzewskiego oraz gabinetu naczelnika Inspektoratu Lotnisk Certyfikowanych Według Standardów Międzynarodowych – Rafała Kęsickiego. Następnie dwóch funkcjonariuszy przeszukało także gabinet Goździka. Czynności CBA w ULC trwały praktycznie cały dzień. Funkcjonariusze CBA zabrali całość dokumentacji dotyczącej przeprowadzonej kontroli doraźnej na Lotnisku Chopina w Warszawie. Zabrali także służbowy komputer przenośny zastępcy dyrektora Departamentu Lotnisk – Bartosza Świerzewskiego. Podczas przeszukania dokładnie sprawdzano zawartość wszystkich mebli, w szczególności szukano elektronicznych nośników informacji oraz na miejscu sprawdzano ich zawartość, przejrzano wszystkie dokumenty znajdujące się w przeszukiwanych pomieszczeniach oraz rzeczy osobiste (torby, teczki, ubrania). Na pytanie Goździka o cel przeszukania, funkcjonariusze odpowiedzieli, że prowadzone jest postępowanie. Nie chcieli jednak poinformować, w jakiej sprawie jest ono prowadzone. W protokole z przeszukania wpisany był jedynie numer postępowania. Funkcjonariusze zabrali ze sobą wyłącznie dokumentację z ostatniej kontroli Lotniska Chopina oraz laptop Zastępcy Dyrektora Departamentu Lotnisk. Przeszukano wyłącznie pomieszczenia osób biorących udział w kontroli Lotniska Chopina. Do odwołania Goździka ze stanowiska p.o. Wiceprezesa ULC ds. Infrastruktury Lotniczej oraz ze stanowiska dyrektora Departamentu Lotnisk, co nastąpiło 10 listopada 2017 r., CBA nie zwróciło mu ani zabezpieczonej dokumentacji z kontroli lotniska Chopina, ani komputera przenośnego.

15.05.2017 r. – do ULC wpływa pismo od naczelnego Dyrektora PPL Mariusza Szpikowskiego informujące o odwołaniu z dniem 15 maja 2017 r. Andrzeja Ilkowa z funkcji Kierownika Odpowiedzialnego. Ponadto, dyrektor Szpikowski informuje prezesa ULC, że wyznacza siebie do pełnienia funkcji Kierownika Odpowiedzialnego Zarządzającego Portem Lotniczym im. F. Chopina w Warszawie. W ten sposób dyrektor Szpikowski dopuścił się kolejnego poważnego naruszenia prawa i powstania nieprawidłowości poziomu pierwszego, ponieważ wyznaczenie danej osoby na stanowisko Kierownika Odpowiedzialnego wymaga uprzedniego zatwierdzenia kandydata przez Prezesa ULC,po przedstawieniu udokumentowanego wykształcenia oraz charakterystyki zawodowej kandydata, gwarantujących posiadanie wymaganych kompetencji i kwalifikacji do pełnienia tej odpowiedzialnej funkcji.

15.05.2017 r. – do ULC wpływa pismo od Mariusza Szpikowskiego odnoszące się do poszczególnych niezgodności opisanych w protokole z kontroli. Pismo jest adresowane również do Ministra Infrastruktury i Budownictwa Andrzeja Adamczyka oraz do Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego pana Ernesta Bejda. Oprócz polemiki z argumentami ULC uzasadniającymi klasyfikację niezgodności, dyrektor Szpikowski informuje, że podjął działania korygujące polegające m.in. na przypisaniu funkcji Kierownika Odpowiedzialnego do stanowiska Naczelnego Dyrektora PPL, na podjęciu prac nad harmonogramem opracowania i stosowania procedury zarządzania zmianą oraz na wprowadzeniu korekty do programu „just culture”. Pomimo korekty w programie, podejście prezesa do pracowników nie uległo zmianie i wielu z nich, w tym przedstawiciele związków zawodowych, twierdzą, że zasady sprawiedliwego traktowania w Portach Lotniczych wciąż nie działają.

19.05.2017 r. – w piśmie znak NK:78793/2017 Minister Infrastruktury i Budownictwa Andrzej Adamczyk poleca Prezesowi ULC przeprowadzenie ponownej kontroli Lotniska Chopina w Warszawie. Zgodnie z poleceniem ministra Adamczyka, z kontroli mają być wyłączeni inspektorzy, którzy brali udział w poprzedniej kontroli (Bartosz Świerzewski, Rafał Kęsicki).

19.05.2017 r. – zgodnie z poleceniem ministra Andrzeja Adamczyka pracownicy ULC rozpoczęli ponowną kontrolę doraźną w PPL. Do przeprowadzenia kontroli upoważnieni zostali: Piotr Goździk – p.o. Wiceprezesa ULC ds. Infrastruktury Lotniczej, Cezary Adamiak oraz Sławomir Adam – główni specjaliści w Inspektoracie Lotnisk Certyfikowanych. Według Standardów Międzynarodowych. Obszary podlegające kontroli: ratownictwo i gaszenie pożarów, system zarządzania zarządzającego lotniskiem, w tym jego system zarządzania bezpieczeństwem i system zarządzania jakością oraz ochrona danych lotniczych.

Kontrola wykazała kolejną niezgodność poziomu 1 polegającą na dokonywaniu przez zarządzającego lotniskiem zmian osób wyznaczonych, tj. Dyrektora (Kierownika) Odpowiedzialnego, Dyrektora Biura Bezpieczeństwa Operacji Lotniczych i Dyrektora Biura Operacyjnego Portu bez uprzedniego zatwierdzenia zmiany przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Tym samym naruszone zostały przepisy rozporządzenia Komisji (UE) nr 139/2014. Ponadto, podczas kontroli uznano za nieusunięte dwie nieprawidłowości poziomu pierwszego opisane w protokole z poprzedniej kontroli doraźnej. Za usunięte uznano dwie nieprawidłowości poziomu 2 stwierdzone podczas poprzedniej kontroli oraz przekwalifikowano jedną nieprawidłowość poziomu 2 na obserwację.

31.05.2017 r. – zakończenie drugiej kontroli doraźnej na lotnisku Chopina w Warszawie, przeprowadzonej na polecenie ministra Andrzeja Adamczyka.

26.06.2017 r. – z upoważnienia Prezesa ULC, Piotr Goździk podpisał decyzję adresowaną do Przedsiębiorstwa Państwowego „Porty Lotnicze” w sprawie określenia zakresu naruszenia przepisów z zakresu lotnictwa cywilnego, stwierdzonego w protokołach z kontroli doraźnej Lotniska Chopina w Warszawie, przeprowadzonej w dniach 19 kwietnia – 31 maja 2017 r. Na dzień wydania wspomnianej decyzji, zarządzający lotniskiem usunął stwierdzone podczas obydwu kontroli nieprawidłowości. Przeprowadzona kontrola obejmowała również obszar ochrony lotnictwa (Security). Czynności kontrolne realizował Departament Ochrony Lotnictwa Cywilnego ULC. W obszarze ochrony nie stwierdzono poważnych nieprawidłowości.

Tekst ukazał się w nowym numerze “Magazynu Dialogu Społecznego Fakty”, który jest do kupienia m.in. w empikach: https://www.empik.com/fakty-magazyn-dialogu-spolecznego,p1000258703,prasa-p